Reageer
15

Elisabeth Bas

Zeventien jaar jong is Sjef van Susante uit Boxtel als hij zijn eigen sigarenfabriek begint. Met de introductie van machines is hij er ook vroeg bij. Maar het is het sigarenmerk Elisabeth Bas waarmee hij echt doorbreekt. De sigarenbandjes, met het portret van deze Amsterdamse welgestelde dame op leeftijd, zijn meteen enorm populair onder de verzamelaars.

Elisabeth Bas

Susante & Co

Hubertus Josephus 'Sjefke' van Susante, uit Boxtel is pas veertien lentes jong als hij kiest voor een toekomst in de sigaren. In sigarenfabrieken in Bergeijk en Oisterwijk leert hij de fijne kneepjes van het vak. Maar hij is ambitieus en wil meer. Daarom begint hij met geleend geld van zijn moeder in 1899 een eigen sigarenfabriek, in een pand aan de Rechterstraat in Boxtel. Meneer de baas is dan 17 jaar oud en heeft 5 sigarenmakers voor zich werken. Zijn reclameslogan luidt: ‘Koop niet op den Vreemden wat Uw eigen plaats U biedt’.

De orders stromen al snel binnen en Sjef van Susante neemt steeds meer sigarenmakers in dienst. Omdat hij het niet meer alleen kan bolwerken komt zijn broer Jan hem te hulp. De firmanaam Senco (Susante & Co) prijkt voortaan op de sigarenbandjes. Als er in Boxtel geen sigarenmakers meer te vinden zijn openen ze filialen in de Kempen – in Leende en Woensel – waar nog volop goedkoop personeel te vinden is.

Vroege mechanisatie

In 1909 verrijst aan de Korte Kerkstraat in Boxtel een grote fabriek, met plaats voor 200 sigarenmakers. Sigaren maken is dan nog echt een ambacht. Eerst maakt de sigarenmaker het ‘bosje’ waarbij hij de losse tabak in een omblad rolt. Vervolgens omwikkelt hij dit met een dekblad. Daarna plaatst hij het in een houten persvorm om een dag later het geheel tot echte sigaar rollen. Het sigarenbandje is de kers op de taart.

Van Susante begint al vroeg met de mechanisatie van de sigarenproductie. In 1927 schaft hij zijn eerste stripmachine aan, een technologisch hoogstandje. Deze stripmachine haalt de harde en onbruikbare nerven uit het tabaksblad. Spoedig daarna volgt de eerste wikkel- of bosjesmachine. Door het gebruik van de machines stijgt de productie met zo’n 30 procent. Enkele jaren en machines later zelfs met 60 procent.

Van Susante koopt La Paz

In 1928 koopt Van Susante het noodlijdende La Paz in ’s-Hertogenbosch, waar het maken van de dure kwaliteitssigaren allemaal nog handwerk is. De productie brengen ze al snel over naar Boxtel. Deze overname doet de omzet snel met tientallen duizenden guldens stijgen. Maar tijdens de crisisjaren die volgen neemt de vraag naar de relatief dure sigaren af. Van Susante besluit alleen nog goedkopere sigaren (deels mechanisch) te produceren voor de binnenlandse markt.

De goedkopere sigaren verkopen ze onder de merknaam ‘Elisabeth Bas’, een verwijzing naar een oudere, zeer welgestelde Amsterdamse dame uit de zestiende eeuw. Haar portret siert voortaan de sigarenbandjes. Het is opmerkelijk dat Van Susante kiest voor een vrouwpersoon, de sigarenwereld is immers een herenwereld bij uitstek. Maar Elisabeth Bas blijkt een schot in de roos, al snel heel populair en bekend bij jong en oud. De sigarenbandjes zijn een gewild verzamelobject.

Maatschappelijke betrokkenheid

Van Susante is geen ondernemer in hart en nieren, eigenlijk wil hij burgemeester worden. Naast zijn sigarenfabriek is hij daarom ook op vele andere terreinen actief. In de politiek, als gemeenteraadslid en wethouder, maar ook op sociaal, maatschappelijk en religieus terrein. Als medeoprichter van de R.K. Vereniging van Sigarenfabrikanten, zet hij verschillende sociale voorzieningen op waaronder een kinderbijslagfonds, een ziekenkas en een vakantiefonds. Hij speelt in de jaren dertig zelfs met het idee zijn bedrijf te verkopen, omdat het met 400 gulden per jaar te weinig winst maakt. Het zijn zijn zoons - Jacques, Guust en Charles – die hem hiervan afhouden.

Vlak voor de Tweede Wereldoorlog werken er in totaal tegen de 300 werknemers. Op de productiezaal is het altijd gezellig, er worden geintjes gemaakt en soms gaat zelfs een van de medewerkers op de tafel staan om een liedje te zingen of trompet te spelen. Om na afloop met de pet rond te gaan voor het optreden. Het kan allemaal in het bedrijf dat inmiddels is overgenomen door de drie zonen.

Het einde van Elisabeth Bas

Het 50-jarig jubileum in 1949 vieren ze met al het personeel. Behalve een feest ook een grote optocht door Boxtel die in het teken staat van de sigarenfabriek. Kort daarna overlijdt Van Susante. Zijn drie zoons brengen het bedrijf tot grote bloei. In 1964 bouwen ze zelfs een tweede fabriek, de ‘Bas II’ in Boxtel en groeit het personeelsbestand uit tot duizend.

Als de sigaretten de sigaren verdringen, krijgen ze het steeds moeilijker. In 1968 neemt de Zweedse tabaksgigant ‘Svenska Tabaks’ het bedrijf over verhuist de productie naar het Belgische Houthalen. In 1992 zijn Van Susante's sigarenfabrieken in Boxtel gesloopt.

Elisabeth Bas

Reacties

Arie-Pieter va… zei op 30 november 2020 om 19:34

O, wat heb ik met plezier Elisabeth Bas gerookt. Dat begon in 1963 hield op toen het merk niet meer te krijgen was, volgens mij tussen 2000 en 2010. Ik koos voor bolknaks, al dan niet gepoeierd en voor senoritas. Af en toe nam ik de praktische mini-bolknaks. Maar ja, de samenleving stortte zich op een kruistocht tegen de tabak. Drank en drugs gingen vrijuit.

BHIC Mariët zei op 1 december 2020 om 09:04

Beste Arie-Pieter, ik proef bijna het genieten van sigaren uit je reactie :). Je bent na 2010 niet toch even overgegaan naar een ander merk?
 

Jos Wolbertus zei op 3 februari 2021 om 14:02

In 1961 begint E. Bas een ombladplukkerij in Tegelen en neemt enkele arbeiders vd failliete firma Vossen breuers over. Is daar iets van bekend? De plukkerij kreeg de naam "van Susante"

BHIC Paul zei op 4 februari 2021 om 13:54

Nee, helaas. Zo diep is ons onderzoek niet gegaan. Maar misschien dat het Groot Tegels Sigarenboek van Paul Seelen hier uitkomst kan bieden. Helaas hebben we dat niet tot onze beschikking

bruno Van de W… zei op 18 maart 2021 om 11:56

Hallo
Zijn er volgens u nog ongebruikte volle gesloten sigarenkisten te koop van het merk Elisabeth Bas ,
GRTS Bruno

BHIC Mariët zei op 19 maart 2021 om 08:02

Beste Bruno, dat is ons helaas niet bekend. Maar misschien zijn er onder de lezers mensen/verzamelaars die jouw vraag wel kunnen beantwoorden.

J Kennis zei op 13 april 2021 om 15:17

Hallo,

WSD opent op 1 mei een museum op de locatie aan de Schouwrooij in Boxtel. Omdat Elbas jarenlang werk heeft uitbesteed zouden wij graag een doosje Elbas sigaren willen etaleren. Wie kan ons hieraan helpen?

Janine Kennis
06-17550799

BHIC Mariët zei op 14 april 2021 om 10:28

Beste J. Kennis, wat leuk dat er een museum wordt geopend door WSD. Ik hoop dat lezers en vooral verzamelaars van deze website je aan het gevraagde sigarendoosje kunnen helpen. Is het een museum speciaal over de tabaksindustrie in Boxtel of heeft het betrekking op de WSD zelf?

bruno Van de W… zei op 15 april 2021 om 01:33

Ik had u graag geholpen maar ben niet in het bezit van een doosje of kist EB.
succes
Bruno

Herbert van Hasselt zei op 25 april 2021 om 14:26

Voor Elisabeth Bas en 'haar zilte Jochem' ... kan je altijd nog naar de Amsterdamse Oude Kerk gaan, naar hun stille, indrukwekkende zerken. Waaronder zij nog steeds genieten van hun verdiende eeuwige rust.

Beiden waren zo ondernemend, en actief in hun zéér chique uitspanning aan de Nes, op de hoek met een steegje, de Pieter Jacobszstraat. Niet ver van de Dam, waar de Nes nog 'Gansoirde' heette... Het was dus déze Elisabeth, die lang de sigaren van het merk "Van Susante" tooide met haar 'sigarenbandje' ('geleend' van het Ferdinand Bol-portret in het Rijksmuseum). Dit 'uitbatersechtpaar' rust nu in de indrukwekkende stilte van die opvallend... lichte kapel in de Oude Kerk. Overigens... evenals vedle andere A'dammers en buitenluit, sinds wel 800 jaar.

Bijvoorbeeld ook hun andere 'zéér grote' tijdgenoot, Jan Pietersz. Sweelinck (dit jaar: precies 4 eeuwen! Dus sinds 1621, nu in zijn "Sweelinck Jaar"!!). Sweelinck, die "Orpheus van A'dam", aan wie ook de "Grote Bach" schatplichtig genoemd kan worden. Op deze zonnige lentedag musiceren die twee "vast" samen, ergens.. in de Hemel. Zeeheld, admiraal Jochem Swartenhondt steekt er een feestelijk sigaartje bij op. En zijn geliefde gade Elisabeth geniet dan zeker ook van 'haar sierlijke vrouwesigaartje'! (zie de unieke site: 'Gravenopinternet.nl' (v/d Oude Kerk, 1250 AD)

Verder, lees ook: https://onh.nl/verhaal/in-de-amsterdamse-oude-kerk-sweelinck-bach-mozar…

BHIC Mariët zei op 28 april 2021 om 09:05

Wat leuk, Herbert, om hier wat meer achtergrondinformatie over Elisabeth te mogen lezen. Dank voor het doorsturen van je verhaal met linkje.

Marjan Bazelmans zei op 4 juni 2023 om 11:52

ik was bevriend met leontine van susante en bleef wel eens bij de familie logeren . In de eetkamer hing een groot portret van Elisabeth Bas . Heel strenge vrouw , was er als meisje va 12-13 een beetje bang van

BHIC Lisette zei op 6 juni 2023 om 10:25

Dat kan ik me best voorstellen, Marjan! Wat leuk dat je je dat nog zo goed kunt herinneren. Hartelijk dank voor je reactie.

Barten zei op 20 juli 2023 om 11:25

Wat leuk om deze achtergrond informatie te horen! Deel van het verhaal kende ik al, omdat ik in de voormalige sigarenfabriek in Leende woon/ben opgegroeid!

BHIC Mariët zei op 21 juli 2023 om 19:28

Wat mooi om te lezen Barten, dat je in de sigarenfabriek woont. Dat lijkt me echt heel apart om daarin te wonen. Is het nu nog steeds herkenbaar als fabriek? Of is het dusdanig verbouwd wellicht?

Reactie toevoegen

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.