Agio

Een talentvol verkoper

Jacques (‘Sjaakske’) Wintermans is een boerenzoon uit Duizel, een kleine boerengemeenschap van circa 300 mensen nabij Eindhoven, ‘la ville fumée’. Het zware werk op de boerderij dat amper iets opbrengt, is niet aan hem besteed. Hij is ambitieus en wil meer, namelijk sigarenfabrikant worden. Samen met zijn broer Harrie gaat hij ervaring opdoen in enkele sigarenfabrieken in de omgeving.  

Mede dankzij zijn vlotte babbel ontpopt hij zich al snel tot een talentvolle verkoper. Sjaak doet zijn werkgever een voorstel: i.p.v. een weekloon ontvangt hij voor elke nieuwe sigarenmaker die zijn baas in dienst moet nemen één gulden per week. Zijn baas gaat akkoord en Sjaak krijgt het voor elkaar om vele nieuwe klanten binnen te halen. Zo veel, dat wanneer hij na een jaar vertrekt, hij 18 gulden per week heeft verdiend. Een enorm hoog bedrag in die tijd.

Firma 'A. Wintermans & Zn.'

Als hij 24 jaar oud is, is het tijd om voor zichzelf te beginnen. Hij leent 200 gulden van zijn vader en start in 1904 in het nabijgelegen Duizel een sigarenfabriekje. Vernoemd naar zijn vader, firma ‘A. Wintermans & Zn.’ Veel heb je niet nodig om een sigarenfabriekje te beginnen. Met tabak en wat eenvoudig gereedschap ben je al een heel eind. Elke dag springt hij op de fiets om alle cafés en winkels tot in de verre omtrek (tot aan Tilburg toe) te bezoeken en zijn sigaren aan de man te brengen. Zijn verkooptalent drijft sommige sigarenhandelaren soms tot wanhoop, wanneer ze weer met veel te grote voorraden achterblijven.

Het bedrijf vertoont een constante groei. Enkele jaren later werken er al zeven sigarenmakers voor hem. Daarom komt zijn jongere broer Harrie ook in het bedrijf om toezicht te houden op de sigarenfabricage. In 1910 verrijst er een nieuwe fabriek aan de Provinciale Weg (thans Wolverstraat). Een smal hoog gebouwtje met op de voorgevel: Import – Sigarenfabriek – Export. Door de jaren heen volgt uitbreiding naar uitbreiding en openen ze filialen in Oirschot, Reusel en Bladel. De sigaren brengen ze onder verschillende namen op de markt, waaronder Winzo en Excelsior.

Van handwerk naar fabriekswerk

In deze beginjaren hebben ze ook nog thuiswerkers voor hun werken. ’s Zaterdags komen die met de kruiwagen de sigaren van heel de week brengen, om vervolgens met de nodige tabak weer huiswaarts te keren. Veel sigarenmakers werken liever thuis dan in de fabriek. Zo kunnen ze ook meer verdienen, als er huisgenoten meehelpen of als ze langer doorwerken. Bejaarden, vrouwen en kinderen strippen meestal de tabak. Na 1920 is het gedaan met het thuiswerken. De eerste cao voor de sigarenindustrie komt tot stand met o.a. een achturige werkdag, een 48-urige werkweek, drie betaalde vakantiedagen per jaar en een verbod op huisarbeid.

Na ruim 25 jaar compagnon te zijn geweest neemt Harrie in 1934 afscheid van het bedrijf. Hij begint zijn eigen sigarenfabriek in Eersel onder de chiquere naam ‘Henri Wintermans’. De twee zonen van Sjaak Wintermans nemen de leiding over en voeren het handelsmerk Agio in, om naamsverwarring te voorkomen. Met de komst van de tweede generatie doen ook de eerste sigarenmachines hun intrede in de fabriek.

Toenemende mechanisatie

Na de Tweede Wereldoorlog trekt Sjaak zich terug uit de zaak. Het handwerk is nu grotendeels vervangen door machines die de sigaren maken. Dat maakt het werk van de sigarenmakers er niet boeiender op. In plaats van de hele sigaar te maken, hoeven ze nu alleen nog het buitenste dekblad te snijden en op te rollen. Veel sigarenmakers houden het voor gezien en gaan op zoek naar een andere baan. Ongeschoolde vrouwen nemen hun werk over. Omdat Nederlandse vrouwen niet echt te porren zijn voor ploegendiensten, opent Agio ook vestigingen in de Belgische Kempen waar de vrouwen daar wat minder moeilijk over doen.

In 1960 wordt de firma ‘A. Wintermans & Zonen’ een NV,  ‘Agio-Sigarenfabrieken NV’. Succesvolle jaren volgen waarbij vooral de grote bolknak sigaar en de kleinere senoritas een enorme populariteit genieten in Nederland. Agio haalt topomzetten met ‘Gouden Oogst’ en telt dan 1600 medewerkers.

Antwoorden op nieuwe uitdagingen

Maar spoedig keert het tij. De nieuwe generatie wil niets te maken hebben met de starre, hiërarchische gevestigde orde waar de man in driedelig pak met een bolknak sigaar symbool voor staat. Zij willen vrijheid. De sigaret, geïntroduceerd door de Amerikanen bij de bevrijding van Nederland na de Tweede Wereldoorlog, past daar beter bij.

Nu het bedrijf zich in een neerwaartse spiraal bevindt, is het aan de derde generatie, om hier een antwoord op te vinden. Als eerste Nederlandse sigarenbedrijven kiest Agio in 1973 om de productie te verplaatsen naar lage lonen land Malta. Enkele jaren later volgt een verhuizing naar Sri Lanka waar ze nog goedkoper zijn. De focus ligt nu op de export. Merken als Panter, Balmoral, Mehari’s en De Huifkar nemen ze over. In 1995 werken er zo’n 2000 mensen (voornamelijk vrouwen) in Sri Lanka en 200 in Duizel. Bij het 100- jarig jubileum in 2004 ontvangen ze het predicaat Koninklijk.

In september 2019 stapt de familie Wintermans uit de sigaren. Koninklijke Agio gaat van Duizelse handen over naar het Deense Scandinavian Tobacco Group.