Reageer
2

Willem II

Elke ochtend en avond bidden ze gezamenlijk het ‘rozenhoedje’. En op zaterdag kan het personeel van de Willem II fabriek  in Valkenswaard – tussen het sigaren draaien door - even te biecht gaan bij meneer pastoor. Of zich voor 3 cent laten scheren door de aanwezige barbier. Hoewel de sigarenmakers lange dagen maken, hangt er een ongedwongen sfeer op de werkvloer.

Een klein begin in Valkenswaard

Midden tussen de tabak in het Gelderse dorp Puiflijk wordt Hendrik Kersten in 1882 geboren. Het land van Maas en Waal staat dan bekend om zijn vele tabaksplantages met bijbehorende schuren, waar de tabaksbladeren na de oogst worden gedroogd. Niet lang daarna krijgen ze enorme concurrentie van tabaksboeren uit warmere streken. Veel sigarenfabrikanten importeren hun tabak dan voortaan uit Sumatra in toenmalig Nederlands-Indië.

Op 14-jarige leeftijd gaat Hendrik aan de slag bij de sigarenfabriek Gebr. van Best in Valkenswaard. Hier leert hij alle ins en outs van het sigarenambacht. Na ruim twintig jaar houdt hij het voor gezien en begint in 1916 zijn eigen sigarenfabriek in Valkenswaard. In een bestaand bedrijfsgebouwtje aan de Eindhovenseweg produceert hij met negen sigarenmakers Willem II-sigaren, vernoemd naar stadhouder prins Willem II. Sigarenfabrikanten hebben immers bij het verzinnen van merknamen een voorkeur voor belangrijke historische figuren.

Snelle groei

Hendrik is een handelaar in hart en nieren. Als hij van de tabaksbeurs terugkeert wil het nogal eens voorkomen dat hij de tabak al voor de dubbele prijs aan derden heeft doorverkocht voordat hij thuis is. De zaken gaan goed waardoor ze in 1920 een nieuwe fabriek aan de Schoolstraat betrekken. Met handelscontacten in Duitsland en meer dan 70 andere landen, neemt de export een vlucht.

Mede door strategische overnames groeit Willem II snel. Zoals in 1929 de sigarenfabriek van Goulmy & Baar in ’s-Hertogenbosch, die dan bekend staat om zijn dure handgemaakte kwaliteitssigaren. Hendriks zoon Antoon krijgt op 21-jarige leeftijd al de leiding over deze Bossche fabriek, waar in hoogtijdagen ruim 500 sigarenmakers werkten. Het personeelsbestand van Willem II telt in 1934 al ruim 1000 mensen.

Ook sigarenfabrieken in Reusel en Valkenswaard komen in handen van Willem II, waardoor het aantal werknemers in 1940 al op 2000 staat. De sigarenmakers zitten aan lange tafels naast elkaar te werken. Omdat ze niet per uur maar per sigaar betaald krijgen, is er geen opzichter die ze maant tot harder werken. Hierdoor is de sfeer op de werkvloer, waar veel gepraat wordt en soms zelfs ook gezongen, gemoedelijk.

De productie bij de ‘N.V. Willem II Sigarenfabrieken v/h H. Kersten & Co’ staat tijdens de oorlog op een laag pitje. Tijdens de bevrijding wordt de fabriek in Valkenswaard en Reusel totaal vernietigd, maar al snel daarna weer opgebouwd. Hendrik geeft de leiding over aan zijn zoons Antoon en Gerard.

Van ambacht tot ongeschoold werk

Na de intrede van de sigarenmachine eind jaren vijftig, verwordt het ambacht van sigaren maken tot ongeschoold werk. Veel sigarenmakers vertrekken en gaan in de fabrieken van Philips en DAF werken. Vrouwen nemen de sigarenproductie over. Maar in het katholieke zuiden, waar vrouwen thuis blijven om voor de kinderen te zorgen, zijn die nauwelijks te vinden. Belgische vrouwen willen wel in de sigarenfabrieken aan de slag en komen dagelijks met bussen vol de grens over. Meer weloverwogen overnames en nieuwe vestigingen volgen in omliggende dorpen, waar de arbeidskosten lager zijn, zoals in Budel en Gemert en in België in Overspelt en Bocholt.

De totale productie van Willem II bedraagt eind 1963 circa 10 miljoen stuks per week, waarvan iets meer dan de helft bestemd is voor de binnenlandse markt. Maar de generatie sigarenrokers sterft uit en de nieuwe generatie houdt meer van sigaretten. Door de enorme daling van de sigarenconsumptie zijn fusies en andere vormen van samenwerking in de sigarenindustrie aan de orde van de dag.

In buitenlandse handen

In 1968 komt Willem II in handen van Consolidated Cigar Corporations, dat op zijn beurt eigendom is van Gulf and Western. In 1983 tracht de directie van Willem II weer zelfstandig te worden door de aandelen met behulp van externe financiers over te nemen. De hooggespannen verwachtingen kunnen ze echter niet waarmaken en de problemen stapelen zich al snel op. Uiteindelijk neemt Swedish Match Cigars Willem II over en verplaatst de productie naar het Belgische Houthalen.

De sigaren van Willem II zijn nog altijd te koop. Maar tegenwoordig geen grote, dikke bolknak-sigaren meer, maar vooral dunne sigaartjes, de cigarillo’s.

Reacties

Gerard Heijkoop zei op 22 januari 2023 om 23:43

Ik heb hier inijn woning poselijnen potten gevonden met delfsblauwen opdruk die van de sigaren fabriek komen uit valkenswaard er zouden 25 sigaren ik zal er een foto van maken en die u toe zenden meschien weet u er iets van.

BHIC Hilde zei op 23 januari 2023 om 10:42

Helemaal goed, we zullen kijken wat we voor u kunnen doen.

Reactie toevoegen

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.