Reageer
10

La Paz

Dure kwaliteitssigaren met bijzondere tabaksmelanges. De sigaren van de Gebroeders Houtman uit ’s-Hertogenbosch, beter bekend als La Paz, vallen ook bij Koning Willem III in de smaak. Ze mogen zich dan ook Koninklijk Hofleverancier noemen.

La Paz

De klant is koning

In 1848 begint de uit Amsterdam afkomstige Christiaan Houtman in ’s-Hertogenbosch een sigarenfabriek in de Torenstraat. Net zoals andere Bossche sigarenfabrieken maakt hij dure kwaliteitssigaren. Veel keus heeft hij niet; zijn sigarenmakers wonen voornamelijk in de stad waar de woonlasten – en dus ook de lonen – hoog zijn. In tegenstelling tot Eindhoven, ‘la ville fumée’, waar ze meestal goedkopere sigaren maken. Hun sigarenmakers komen immers merendeels uit de omliggende Kempendorpen waar het leven een stuk goedkoper is.

Christiaans bijzondere tabaksmelanges vallen in de smaak bij welgestelde rokers, Koning Willem III is zelfs een van zijn vaste klanten. Vandaar dat hij zich ook Koninklijk Hofleverancier mag noemen. Het wapen van de koning prijkt boven zijn winkeldeur in de Hinthamerstraat. Ook wint hij met zijn kwaliteitssigaren diverse prijzen op internationale Tentoonstellingen van Nijverheid, die in die tijd in zwang zijn. Met twee medailles komt hij in 1867 terug uit Parijs. Hij is er zo trots op dat hij ze als plaquettes op de voorgevel laat aanbrengen.

Medaillons in de gevel (foto: Wies van Leeuwen / Provincie Noord-Brabant. Bron: BHIC)

Vrede, of Van der Pas?

In 1876 overlijdt Christiaan en nemen zijn twee zonen Theodorus en Alphonsus de sigarenfabriek over. Ze gaan verder onder de naam ‘Gebroeders Houtman’. Als Theodorus enkele jaren later ook overlijdt treedt zijn zoon Christiaan in zijn voetsporen. Hij is een zwaar gelovig en sociaal bewogen man. Naast sigarenfabrikant is hij ook President van de ‘Stille Armen’ in de stad en betrokken bij andere charitatieve organisaties.

Theodorus Houtman begint in in 1881 aan de Handelskade een nieuwe grote sigarenfabriek. Hier produceert hij de eerste sigaren van het merk La Paz. De herkomst van de naam is onduidelijk. ‘La paz’ betekent vrede in het Spaans. Verwijst de naam naar de verbroedering die het sigaren roken met zich meebrengt of is het misschien toch een verbastering van de familienaam Van der Pas, een andere Bossche sigarenfabrikant? 

Sigarenblikje van La Paz. (Foto: Wikimedia Commons)

Sigarenblikje van La Paz. (Foto: Wikimedia Commons)

Goede relaties

Ze brengen een ‘sierlijke’ maandscheurkalender uit, bestemd als geschenk voor hun klanten. Het krijgt zelfs een vermelding in een lokale krant die het een ‘zeer artistiek boekje’ noemt, met behalve een opsomming van sigarenmerken met hun melanges ook veel mooie foto’s van het in- en exterieur van de imposante nieuwe fabriek. Een ‘prachtstukje voor de huiskamer, het kantoor en zelfs de salon’.

Enkele jaren later schrijft een andere lokale krant over de verjaardag van Christiaan Houtman. Hij geeft dan een feest in de fabriek met al zijn 150 sigarenmakers. De avond wordt ‘gezellig doorgebracht met zang en voordracht van verschillende gezellen die het feest opluisterden’. Zo te zien was er dus een goede relatie tussen de leiding en het personeel.

Overname door J. van Susante

Rond 1900 verlaat Alphonsus het familiebedrijf. Zijn neefje Christiaan staat er nu alleen voor. In die tijd worden er jaarlijks 60 miljoen sigaren in 's-Hertogenbosch vervaardigd. De sigaren van Houtman verkopen ze ook in hun winkel 'Sigarenmagazijn Gebr. Houtman', aan de Hinthamerstraat.

Antonius H.C.M. Sweens laat een fabriek en woonhuis bouwen aan de Koninginnelaan waar hij samen met zijn vrouw Jeanne Houtman, dochter van Th.Houtman, een sigarenfabriek begint in 1899. Vandaar de naam A.Sweens-Houtman.

De Bossche sigarenindustrie maakt na de Eerste Wereldoorlog moeilijke tijden door. Van de 1500 ‘geregistreerde’ sigarenmakers zitten er zo’n 1000 zonder werk. Ondanks vele advertenties in landelijke bladen waarin ze adverteren met hun sigaren die ‘onovertroffen in kwaliteit’ zijn, lukt het de ‘N.V. La Paz sigarenfabrieken v/h Th. Houtman’ niet voldoende orders binnen te krijgen.

In 1928 neemt sigarenfabriek J. van Susante uit Boxtel uiteindelijk La Paz over. Ze proberen de fabriek in ’s-Hertogenbosch nog nieuw leven in te blazen. Wanneer dat niet lukt verhuizen ze de productie naar Boxtel. Sindsdien is La Paz ook in Boxtel een bekende naam.

Reacties

Désirée Sweens zei op 25 April 2021 om 15:48

Voor de goede orde laat ik u hierbij weten dat mijn grootvader,
Antonius H.C.M.Sweens de eigenaar was van de sigarenfabriek A.Sweens-Houtman aan de Koninginnelaan in den Bosch. Hij was gehuwd met Jeanne F.A.M.Houtman (dochter van Th.Houtman La Paz). De vermelding dat Alphonsus Houtman de eigenaar was is niet correct.

BHIC Mariët zei op 28 April 2021 om 14:40

Bedankt voor je reactie Désirée, Ik zou het graag willen opnemen in de tekst. Maar begrijp ik het dan goed dat jouw grootvader de 'compagnon' was, zoals genoemd in het verhaal hierboven? En dat die zin dus niet klopt, maar dat Alphonsus dus in dienst was van jouw grootvader?

 

Désirée Sweens zei op 17 mei 2021 om 11:30

Alphonsus Houtman, broer van Th.Houtman, was niet betrokken bij de zakelijke activiteiten van de sigarenfabriek A.Sweens-Houtman aan de Koninginnelaan. Antonius H.C.M. Sweens liet een fabriek en woonhuis bouwen aan de Koninginnelaan waar hij samen met zijn vrouw Jeanne Houtman, dochter van Th.Houtman, een sigarenfabriek begon in 1899. Vandaar de naam A.Sweens-Houtman. De sigarenfabriek van La Paz aan de Handelskade werd opgericht door Th.Houtman die tevens de eigenaar was.

BHIC Mariët zei op 21 mei 2021 om 12:09

Bedankt Désirée, voor je uitleg. Ik heb het aangevuld en gecorrigeerd in de tekst. Hopelijk is dit zo in orde?

 

Désirée Sweens zei op 25 juni 2021 om 15:21

Over de naam La Paz: Christiaan Houtman uit Amsterdam die zich vestigde in de Hinthamerstraat, kocht rond 1840 de tabaksververij van J.J.van der Pas aan de Markt 49 .Het sigarenmerk La Paz schijnt al zo oud te zijn, dat deze merknaam zelfs in West-Duitsland kon worden geregistreerd, hoewel dat daar verboden is voor merknamen die aan plaatsnamen zijn ontleend. Sigarenmaker Hendrik van der Pas uit 's-Hertogenbosch kreeg in 1813 het idee om zijn naam te verspaansen tot de merknaam La Paz- De Vrede. Hij was daarmee veertien jaar voor op Bolivia, dat haar hoofdstad pas in 1827 omdoopte tot La Paz. De sigaar was dus niet vernoemd naar de stad (eerder omgekeerd) , daarom kon de merknaam La Paz toch in West-Duitslan geregistreerd worden.
Kennelijk stond het merk lang geregistreerd maar is pas veel later op de markt gekomen.

Nog even over Sweens-Houtman: Zoals ik al vertelde was A.Sweens gehuwd met Jeanne Houtman, dochter van Th.Houtman La Paz. Een samenwerkingsverband zal er zeker geweest zijn met zijn schoonvader. Te concluderen uit het feit dat de op 18-01-1924 de bedrijven Th.Houtman La Paz, J.J.van der Pas en A.Sweens-Houtman werden opgeheven.

BHIC Lisette zei op 30 juni 2021 om 11:19

Wat fijn dat jij ons meer kunt vertellen over de herkomst van de naam La Paz, Désirée! Hartelijk dank voor je uitgebreide reactie. Dat samenwerkingsverband zal er inderdaad vast en zeker zijn geweest, gezien de gezamenlijke opheffingsdatum. Nogmaals dank voor je waardevolle bijdragen! 

Robert zei op 8 juli 2021 om 10:10

Ik heb nog een nota gevonden uit 1928 van La Paz sigarenfabrieken . Gericht aan het hotel van mijn opa. Ook betalingsbevestiging. Interesse iemand?

BHIC Mariët zei op 9 juli 2021 om 13:01

Misschien dat er inderdaad iemand, aanwezig op dit forum reageert, Robert. Dat zou mooi zijn!

J.F. Verrij zei op 13 juni 2023 om 15:05

Ik rook al jaren La Paz Cigarillos. De laatste tijd komt het vaker voor dat ze te strak gestopt zijn. Ik heb nu een blikje waarvan ik al de helft heb weggegooid. Die waren niet te roken. Ik zou u een fotokopie van het serienummer kunne sturen.

BHIC Lisette zei op 14 juni 2023 om 10:18

Wat vervelend, J.F. Verrij. Helaas kunnen wij je hier niet mee helpen (wij zijn een historisch archief). Wellicht kun je navraag doen bij de winkel waar je de sigaren hebt gekocht. 

Reactie toevoegen

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.