Reageer
10

KaVeeWee

De lachende sigaar rokende Zuid-Amerikaan met een grote gele sombrero op zijn hoofd is een opvallende verschijning. Waar andere sigarenfabrikanten vaak serieus kijkende historische figuren als beeldmerk hebben, kiest de Roosendaalse Karel van Wely (KaVeeWee) voor de lichtere variant.

KaVeeWee

De Arend

De Kempen is begin twintigste eeuw hét centrum van de Nederlandse sigarenindustrie. Maar ook in West-Brabant staan sigarenfabrieken, zoals die van de broers Karel en Willem van Wely, die in 1893 in de Kloosterstraat te Roosendaal ‘De Arend’ oprichten. Met Karel als drijvende kracht openen ze nabij het drukke treinstation een kiosk. De vele reizigers die dagelijks langskomen kunnen hier een rokertje kopen voor onderweg. Ze beginnen met zes sigarenmakers, maar langzaam maar zeker groeit de sigarenfabriek en richten ze ook vestigingen op in het naburige Nispen en in de Zeeuwse kustplaats Vlissingen. Daarnaast werken er ook veel thuiswerkers voor ze, meestal boeren die thuis wat bijklussen met sigaren maken en per stuk uitbetaald krijgen.

De Arend wordt KaVeeWee

In 1917 verlaat Willem het bedrijf en neemt Karels zoon zijn plaats in. De firmanaam ‘De Arend’ verandert hij in ‘Karel van Wely & Zoon’, kortweg KaVeeWee. Hij neemt zijn intrek in een nieuwe moderne fabriek in de Vughtstraat waar ruim honderd mensen werken in onder meer de kerverij (waar de tabaksbladeren worden kleingesneden), sigarenmakerij en sorteerderij. Balen tabak uit Nederlands-Indië, Brazilië en Cuba vullen de voorraadschuur. Ze produceren vooral heel veel señorita’s, een circa tien centimeter lange sigaar van een centimeter dik. Onder diverse namen - zoals Knak (bolknaksigaren), Old Dutch, Vitama en Nobra – brengen ze hun sigaren op de markt.

Rond 1920 zijn er vier sigarenfabrieken in bedrijf in en rondom Roosendaal. Ze schrijven een lokale prijsvraag uit voor het ontwerp van een groot beschilderd reclamebord. Zestien inzendingen ontvangen ze. Het winnende ontwerp prijkt later in de Stationsstraat. De overige inzenders krijgen als troostprijs - hoe kan het ook anders - een doos sigaren.

KaVeeWee sigarenblik

Het karakteristieke beeldmerk van KaVeeWee brak met het deftige imago van de sigaar (foto: Wikimedia Commons).

Steeds populairder

Met de overname van enkele andere sigarenfabrieken blijft N.V. Karel van Wely’s Sigarenfabrieken groeien. In 1927, als Karel overlijdt, neemt zijn zoon Willem de directie over. Steeds meer machines verschijnen op de fabrieksvloeren. Zodoende is het mogelijk dat in de jaren dertig ruim 1100 arbeiders soms wel twee miljoen sigaren per week produceren. Voor de Nederlandse sigarenrokers, maar ook voor die buiten de landsgrenzen. Met de slogan ‘Een goede sigaar hoeft niet duur te zijn’ adverteren ze in dagbladen.

De sigaren van de Zuid-Amerikaan met de sombrero zijn mateloos populair. KaVeeWee is inmiddels de grootste werkgever van Roosendaal en zal dat blijven tot kort na de Tweede Wereldoorlog. Want met de inval van de Duitse bezetter verandert alles. Rookwaren komen op de bon en de invoer van tabak uit Nederlands-Indië stokt. Bombardementen beschadigen diverse van KaVeeWees fabrieken. Van de hoofdfabriek in Roosendaal blijft zelfs niets meer over.

Chauffeur Franciscus Claes bij een reclamewagen van KaVeeWee (bron: particuliere collectie)

Chauffeur Franciscus Claes bij een reclamewagen van KaVeeWee (bron: particuliere collectie)

Wederopbouw en teruggang

In 1947 verrijst een nieuwe, moderne sigarenfabriek in de Badhuisstraat, langs het spoor. De Tilburgse kunstenaar Luc van Hoek, ontwerper en maker van tal van glas-in-loodramen in vele Brabantse kerken, krijgt de opdracht om drie glas-in-loodramen in het trappenhuis van de fabriek te maken. Hij ontwerpt drie taferelen: de tabaksoogst in Nederlands-Indië, de aankomst van de tabak in de haven en de bereiding van de sigaren in de fabriek. In Oud-Nederlandse teksten wordt toelichting gegeven op de taferelen: "De seeman voer de waer behouden haeven binnen, nu kan men ’t fabricaet der Kaveewee beginnen". En: "Met sorgh en vaardigheyt so seer te prysen saecken wordt een cigaer ghemaeckt die streelt de beste smaecken".

De vele machines in de nieuwe fabriek maken het personeel overbodig waardoor het aantal werknemers snel afneemt. Ingrijpende reorganisaties volgen, maar kunnen niet voorkomen dat in 1957 de Schiedamse jeneverstoker Wenneker de hele zaak overneemt, om deze kort daarop weer door te verkopen.

Tot 1973 worden de KaVeeWee-sigaartjes geproduceerd. Dan valt definitief het doek. Het hoofdkantoor in de Badhuisstraat is nu een bedrijfsverzamelgebouw voor creatieve ondernemingen.

Reacties

Raymond van Wely zei op 21 september 2020 om 10:37

Heel mooi en leuk om dit te zien en te lezen.
Op mijn site : www.kaveewee.nl kun je mijn verzameling en nog meer van de KaVeeWee zien

Raymond

BHIC Mariët zei op 21 september 2020 om 18:56

Wat leuk, Raymond, dat je over deze fabriek een hele website hebt gemaakt. Jammer dat ik niet kon doorklikken op jouw verzameling. Die pagina's 'bestonden' niet meer. Maar vanwaar jouw interesse in dit bedrijf?

Raymond van Wely zei op 21 september 2020 om 20:31

Ik verzamel alles van de KaVeeWee omdat ik een kleinzoon ben van Karel van Wely, de oprichter.
In de jaren 80 ben ik hiermee begonnen en elke 2 maanden vind ik nog wel iets.

BHIC Mariët zei op 21 september 2020 om 21:52

Wat mooi dat je op deze manier de 'erfenis' van je opa levend houdt. En dat je ook nog zoveel spullen van zijn bedrijf en wat met zijn vak te maken had, kunt vinden. Petje af!

Paul de Wit zei op 16 maart 2021 om 21:54

DAAN BAETEN WAS MIJ NIET BEKENDE OPRICHTER VAN HET MUSEUM ,EN MIJN OUD OOM HAD SIGAREN FABRIEK VANDAAR DIT KATTEBEL.LETJE OVER SIGAREN,ETC. HEB NOG FF IN LEENDE DE OPZET ZET NOG NET HET LAATSTE NOG MEEGEMAAKT. GENAAMD WALTER DE WIT WAS OOK NOG DE ORGANIST VAN DE KERK ER BIJ.
PAUL DE WIT WEG OP DEN HEUVEL 121 HELMOND
ZEER GOED BEKEND !! BEN ALLLANG GEEN ROKER MEER?

Paul de Wit zei op 16 maart 2021 om 21:58

GA NESTELEN,,,,,,VOEL DE 81 JAREN IN HET LIJF
ZONDER AL TE MOET ZIJN, DE BLOEMBEZORGER DOEI pAUL DE WIT JE VOUS SALUE

Paul de Wit zei op 16 maart 2021 om 22:04

BEN WAT VEEL VERGEETACHTIG 81
HEB ALLERLEI ROKERIJ IN PAPIER
ZAL HET AF GEVEN VOOR DE GEÏNGESTEERDE PABLO EL BLANCO

Raymond van Wely zei op 17 maart 2021 om 11:09

Beste Paul de Wit,
Ik ben geinteresseerd wat je hebt over de rokerij en zie graag je reactie tegemoet.

Kevin Fegely zei op 12 maart 2022 om 16:51

Going through our grandparents (deceased) we came across this yellow Cosmopoliet 20 Cigarillos metal case with Cosmopoliet, the guy with the sombrero and KAVEEWEE on the lid.

BHIC Mariët zei op 14 maart 2022 om 10:29

What a nice memory to have. Did your grandparents used to smoke these cigarillos themselves?

 

Reactie toevoegen

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.