Jonker Fris

Inzet op meer producten

Louis van Wagenberg uit Vlijmen weet een ding zeker als hij klaar is met de middelbare school. Niét in de leerlooierij van zijn vader werken. Gelukkig biedt het familiebedrijf van zijn vader Johan meer mogelijkheden. ‘N.V. Van Wagenberg-Festen Industrie en Handel’ bestaat– behalve uit een leerlooierij - uit een mandenmakerij en een handel in groente en fruit. Slim van vader Johan, want begin twintigste eeuw worden voornamelijk manden gebruikt om groente en fruit in te vervoeren. Gevuld met zijn frambozen en bessen  verkoopt hij ze aan likeurstokerijen en conserven- en vruchtensapfabrieken. Veel wordt geëxporteerd naar Duitsland, maar Engeland spant de kroon. Het ‘zachte’ fruit gaat daar in de jam, een groeimarkt. Door de lage suikeraccijns is jam in Engeland een goedkope lekkernij voor de volksklasse.

Uit eigen tuin

De enorme tuin van de familie Wagenberg staat vol met fruitbomen, bessen- en frambozenstruiken. Omdat de oogst onvoldoende oplevert voor de handel kopen ze Heerlijkheid Tongelaar, een enorm natuur- en landbouwgebied tussen Grave en Mill. In 1921 nemen ze ook de N.V. Heusdensche Conservenfabriek over, die door onverwacht jong overlijden van de directeur te koop staat Het is een voor die tijd grote fabriek met moderne (stoom)apparaten waaronder een erwtensorteermachine, een andijviesnijmachine, spinaziemolens, appel- en perenschillers en een persmachine. Omdat de inmaak van groente en fruit vooral seizoenswerk is gebruikt vader Johan de fabriek in Heusden ’s winters als mandenmakerij en opslagplaats.

Oorlogsjaren

Zoon Louis gaat begin jaren ’30 op 19-jarige leeftijd werken op het kantoor van het Vlijmense familiebedrijf in Londen. Een paar dagen voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog roept zijn vader hem terug om  de conservenfabriek in Heusden te leiden. Inmiddels heeft de mand zijn langste tijd gehad; glas en het duurdere blik zijn de nieuwe verpakkingsmaterialen. De conservenfabriek vormt nu de belangrijkste bron van inkomsten voor de familie. Tijdens de oorlog produceren de ruim 240 medewerkers vooral pulp - gepureerde kruisbessen, zwarte en rode bessen, frambozen, afkomstig uit eigen tuinen - voor de export. Duitsland is een grote afnemer van hun rode bessensap. Het nazibewind is overtuigd dat dit sap medicinale werking heeft en tevens de Arische kenmerken versterkt: mooiere blauwe ogen, blonder haar en sterkere genen.

Fruit, groente en ... jam

Na de oorlog gaat Johan naast fruit ook groenten inblikken. Met de leus ‘Jonker Fris. Heerlijk fruit en groente uit eigen boomgaarden en tuinen’ maakt hij reclame. Via grootgrutters zoals De Gruyter en Albert Heijn komen ze bij de consument terecht.

De enorme vraag naar jam in Engeland brengt Johan op het idee om ook jam te gaan maken. ‘Wat ze in Engeland kunnen, kan ik ook’. Met behulp van het receptenboekje van zijn moeder gaat hij zelf experimenteren. Het blijkt moeilijker dan gedacht, hij is toch meer een zakenman dan een jammaker. Als hij Jo van Vught binnenhaalt, die er wel verstand van heeft, lukt het wel. Samen vormen ze een krachtig duo dat het bedrijf naar grote hoogte stuwt.

In andere handen

Begin jaren ’60 gaat Louis zich oriënteren op een overname van de conservenfabriek. In 1962 verkoopt hij het bedrijf aan Consolidated Foods Cooperation, maar Johan blijft directeur. De merknaam Jonker Fris BV wordt nu ook de bedrijfsnaam. Er volgen topjaren. Nieuwe producten zoals de kant-en-klare vlaaibodem en vlaaivulling komen op de Nederlandse markt. Later volgen verschillende overnames: in 1989 door de Suiker Unie, in 1998 door het Britse Hillsdown en in 2005 wordt Jonker Fris samen met groenteconservenbedrijf Hak gekocht door Neerlands Glorie BV. In 2008 sluit de fabriek in Heusden. De productie gaat naar Giessen, waar ook de Hak producten geconserveerd worden.