Liga
Dat de definitie van gezonde voeding aan verandering onderhevig is, is duidelijk te zien bij Liga. De koek - ontwikkeld als verantwoorde kindervoeding - is tegenwoordig gewoon een ongezonde zoete koek, die ook nog eens aan je tanden blijft plakken.
Een liga van bakkers
In 1920 richt bakker Johannes Loose samen met zijn zwagers een samenwerking (liga) van bakkers in Bergen op Zoom op. Ze nemen een failliete banketfabriek over en beginnen hier hun eigen ‘Koek- en banketbakkerij’. Johannes is de directeur, Theo Neutelings de boekhouder. Theo is slim, zwaar gelovig en van boerenzoon opgeklommen tot boekhouder, met een bijzondere belangstelling voor wetenschap.
Johannes is niet voor directeur in de wieg gelegd en dat zorgt ervoor dat de NV Koek- en Banketbakkerij al vanaf dag één verlies draait. Het assortiment koekjes is te groot en te duur. De aandeelhouders wijzen hem al snel de deur en stellen Theo aan als nieuwe directeur. Hij moet het bedrijf met 100 personeelsleden weer ‘gezond’ maken. Theo wil niet zomaar koekjes bakken, maar een wetenschappelijk verantwoord voedingsproduct: kinderbiscuits. Een gat in de markt, er sterven in die tijd immers nog steeds heel veel kinderen door een tekort aan voedingsmiddelen. Genoeg potentiële klanten dus.
Ligabiscuit
Met de laatste inzichten uit de voedingsleer, een opkomende wetenschap, ontwikkelt Theo de Ligabiscuit. Elke biscuit verpakt hij in een rood kartonnen doosje. Een primeur in Nederland. Bewust heeft het Ligakindje op de verpakking weinig mannelijke- en vrouwelijke trekjes. Artsen en consultatiebureaus benaderen ze om het gezonde biscuitje te adviseren aan jonge ouders.
Theo kent de impact van marketing. Liga wordt in 1928 beroemd met de hulpactie ‘Holland Helpt’. Ze sturen 10.00 HO-HA beschuiten naar op de Noordpool gestrande Italiaanse luchtvaartpioniers wanneer deze via de boordradio de wereld vragen om voedselhulp. Het is voorpaginanieuws. Heel Nederland kent nu Liga.
In de fabriek bestaat een duidelijke hiërarchie, Theo weet wat goed is voor zijn werknemers, hij is streng en duldt geen tegenspraak of eigen initiatief. Op praten tijdens werktijd staat een kwartje boete. Verdienen de meisjes in de jaren twintig 4 tot 6 gulden per week, de jongens meer dan het dubbele: 5 tot 15 gulden.
Ook producten voor volwassenen
Voor volwassenen lanceren ze in 1932 Sanovite, een soort knäckebröd. Omdat België een grote afzetmarkt is start Theo in het Belgische Kapellen een dochteronderneming, ‘Betterfood’. Zoon Wim wordt hier directeur. Aan het begin van de oorlog stoppen ze met de fabricage van andere koekjes en snoep en produceren ze alleen voedingsproducten: Liga kinderbiscuit, Sanovite, Viterne en Renovite.
De machines voor de fabriek ontwikkelt Theo zelf. In 1940 sticht hij hiervoor een aparte onderneming: Industrie- en Handelsmaatschappij ‘De Vuurslag’. De oorlog komen ze zonder veel schade door. De fabriek in Bergen op Zoom is nu wel te klein, daarom verhuizen ze naar Roosendaal. Hier laat Theo in 1953 een ‘factory in a garden’ bouwen naar Amerikaans voorbeeld. Een fabriek en laboratorium omgeven door een park met vijvers, bruggetjes en rozenperken. Volgens Neutelings beïnvloedt dit het werkklimaat gunstig en verheft het de geest van zijn 200 arbeiders. Het lijkt alsof hij alleen maar het beste wil voor zijn personeel. Desondanks is er geen sociaal beleid en gruwt Neutelings van het idee van een fabrieks- of ondernemingsraad.
Europa in
Ondertussen is Theo’s zoon Wim directeur geworden. Omdat Liga in Nederland en België marktleider in kindervoeding is richt hij zich vooral op verkoop in andere Europese landen. In 1960 werken er ongeveer 300 personen en bestaat 80% van productie uit Liga kinderbiscuit en de rest uit Sanovite.
De jaren zestig vormen een kentering. Kerken lopen leeg en met de introductie van de anticonceptiepil lopen de geboortecijfers terug. Minder kinderen, dus minder omzet. Ook wordt Liga volgens de wetenschappelijke inzichten niet langer als een verantwoord tussendoortje beschouwd, maar als een zoete koek (met 20% suiker), die ook nog eens aan je tanden blijft plakken. Daar zijn de tandartsen niet blij mee. Ook consultatiebureaus adviseren niet meer vanzelfsprekend de vierkante koeken als de beste kindervoeding. Daarbij neemt de concurrentie toe, waaronder de potjes van Olvarit.
Nieuwe inzichten
Als eind jaren zestig bekend wordt dat de geraffineerde witte bloem, waar de Liga vol mee zit, niet zo gezond is en darmproblemen veroorzaakt, ontwikkelt het laboratorium een nieuw product. De Evergreen, met volle tarwe, extra zemelen en krenten verschijnt in 1979 op de markt.
In 1970, bij het 50-jarig bestaan, telt het bedrijf, mede door de automatisering, nog 148 medewerkers. Ze zien nog groeikansen in ontwikkelingslanden, maar zover komt het niet. Dalende afzetten in Nederland leiden tot een fusie met de General Biscuits Compagnie (GBCo), gevolgd door overname door het Franse LU concern. Momenteel is het in handen van de Amerikaanse multinational Mondelēz International, Inc.
Het Ligacomplex in Roosendaal is afgebroken. Op het terrein staat nu een woningcomplex dat in zijn architectuur herinnert aan de vroegere Ligafabrieken. Het merk Liga bestaat nog wel. De huidige eigenaar is druk doende het kinderimago van zich af te schudden.
Reacties
Beste Mevrouw Ticheloven,
Ik ondekte uw artikel als gevolg van een tentoonstelling in het Bonnefantemuseum over zilverwerk, een donnatie van Theodor Neutelings. Ik stelde mij de vraag, was dat een donnatie van mijn buurman tijdens mijn kinderjaren?...? en begon zijn naam te googelen.
Wat een mooie herinneringen heb ik aan deze lieve, integere, wijze man.
Over zijn carriere als industrieel heeft hij nooit iets verteld wel over zijn vrouw die hij nog iedere dag miste en zijn studie aan de universiteit. Er stond een borstbeeld van zijn vrouw in de woonkamer; zij stond nog altijd iedere dag zijn zijde. Ik was er erg van onder de indruk.
Hij leefde echter sober omringd door vele boeken en 2 attente juffen die voor hem zorgden.
Het zijn mooie herinneringen.
Fijn dan ook om via uw artikel zijn levensweg te ontdekken!
Bedankt.
Vriendelijke groet,
Marie-Josee Frissen
Namens Sabine, heel erg bedankt voor je mooie woorden Marie-Josee. Wat mooi om via jouw verhaal nu ook de andere kant van het leven van Theo te mogen leren kennen. Het succesverhaal van Theo als industrieel naast dit verhaal over een liefhebbende man. Nogmaals bedankt Marie-Josee voor jouw bijdragen om dit verhaal zo mooi compleet te krijgen.
Mooi om te lezen, mijn vader werkte heel zijn loopbaan bij Betterfood in Kapellen-Mariaburg.
Groetjes en dankjewel voor dit mooie verhaal.
Rina Van Osta.
Wat leuk dat je vader hier zo'n lange tijd heeft gewerkt, Rina! Hartelijk dank voor je reactie. Hoe heeft hij zijn werk ervaren? Vertelde hij er veel over?
Aan: Raad van Bestuur en directie van LIGA International.
Cc: Mevrouw Tichelhoven
Datum: 17 augustus 2022
Betreft: Kruimelige LIGA crunchy evergreen koeken
Reeds kort na mijn geboorte in 1960 ben ik in aanraking gekomen met Jiga koeken. Ten tijde werden die koeken mij verstrekt door mijn buddies, Vader en Moeder, die mij toendertijd begeleiden in het gebruik van als alternatief voor melk maar gezien het feit dat het een en ander nog niet volgroeitd was kruimelde ik nog niet zo. Naarmate ik verder opgroeide bleek dat ik eigenlijk niet meer zonder kon en meende mijn buddy dat ik cold-turkey moest afkicken, eerst met Bambix maar dat gaf niet hetzelfde roesje. Ik kreeg eigenlijk meteen Brinta maar dat werd al gauw hard-core Brinta.Mijn beide buddies gebruikten toen zelf veel B-hammn, ja het witte en bruine spul dus al gauw moest ik meedoen maar ik mocht wel weer terug naar de melk. Ik ben toen een aantal jaren clean geweest van de LIGA koeken maar wat schets uw verbazing: Ik moest militaire dienst vervullen. Na veel gymnastiek gingen we op oefening en...? Ik kreeg een nog zwaardere variant van de LIGA koek en ik was weer volledig verkocht. Ja dat was mijn terugval die ik eigenlijk nooit meer te boven ben gekomen.Na mijn dienstijd ging ik samen met een lief meisje maar ze kende mijn verslaving.Vaak kocht ze het met de rest van de boodschappen. Stiekum als ik naar mijn werk reed dan gebruikte ik en dat is jaren zo gebleven todat ik zelf buddy werd. Als je jarenlang verslaafd bent dan gaat het in je genen zitten en dus mijn zoons kregen dezelfde verschijnselen. Eentje was zover van het padje af dat ie zijn aangesabbelde LIGA in mijn cassete-deck perste waar ik als buddy natuurlijk veel te laat achter kwam. Het werd steeds erger. Ze eisten Olvarit erbij en je zult begrijpen, toen was het compleet. Het heeft een eventjes geduurd om ze weer te laten afkicken met B-hammn en melk en reguliere maaltijden. Samen met annonieme ligakoekgebruikers (AL) hebben we veel ervaringen kunnen uitwisselen en zijn de meesten weer clean, echter ik niet en ik maak me zorgen hierover. Ik eet nog iedere dag een LIGA Evergreen crunchy met chocola en rozijnen en een proteine reep pinda met sterke koffie maar dat is niet zonder gevolgen. De huidige repen kruimelen nogal en ik laat dus een spoor achter in huis van keuken tot woonkamer. Als mijn jongens op bezoek komen, ik dacht dat ze clean waren maar eentje heeft het spoor gevolgd en is verslaafd gebleven. Als de jongens weer naar huis gaan mis ik altijd weer LIGA repen, dus als de LIGArepen niet zo kruimelen....
Met vriendelijke groet
Peter de Jong
Bedankt Peter, voor het ons in cc zetten bij deze geweldige brief aan het bestuur van Liga International. Hij is echt ontzettend grappig geschreven en het maakt me erg benieuwd naar de reactie van Liga.
Bestaat de babyliga ook nog?
Ben al in heel veel winkels geweest maar nergens te vinden.
Bedankt voor je vraag Diety. Je bedoelt dan de 'Liga Baby Biscuits? Want die kan ik, online tenminste, inderdaad niet meer vinden in hun assortiment.
Ben inderdaad ook al enkele weken opzoek naar de baby liga 6-12mnd voor mijn werk kan hem nergens meer vinden we zijn al in verschillende winkels geweest , enig idee of en wanneer hij weer in de winkels komt ?
Alvast bedankt voor een reactie
Had je je vraag al gesteld aan de producent van Liga? Wij zijn namelijk niet gerelateerd aan Liga, maar hebben wel veel verhalen en geschiedenis online staan.
L.S.
Met verbazing zag ik de levensbedreigende advertentie van een meisje achterin de auto zij vroeg om haar laatste LIGA koekje.
Als de vader een noodstop moet maken vliegen de koffers en het meisje, hopelijk alleen maar gewond, door de auto.
Dat er geen rek achter het ''slachtoffertje'' geplaatst kon worden om de koffers op te vangen en deze gevaarlijke situatie op te lossen, of is dit een kwestie van ''kosten'' besparing geweest?
Is deze situatie nooit iemand opgevallen? Te beginnen bij het reclameburo en daarna de reclame afdeling van LIGA . Hopelijk komt er een aanpassing op dit horror gebeuren.
Hartelijk dank voor je reactie, E.D. Wigmore. Dat klinkt inderdaad niet als een veilige situatie voor een reclamespotje. Je zou je vraag het beste even aan het bedrijf Liga kunnen stellen.
De ligakoeken voor 6 tot 12 maanden zijn bij albert heijn te koop. Maar ze zijn heel erg zoet geworden. Veel zoeter dan ik ze me herinner. Amerikaanse invloed?
Bedankt voor je reactie Monique, ik heb daar helaas geen antwoord op. Maar eigenlijk wél jammer dat je het zo moet constateren.
Voor de fabriek in de periode 1917 tot en met 1920 lees https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/bakker-alfred-kieboom-op-nieuw-b…
Ik wil graag met de proviseerder in contact willen komen.
Ik zoek zolang liga koekjes van glutenvrij, vroeger hadden ze voor kinderern nu kan ik nergens vinden
Kunt u daar mee kunnen helpen aub. Ik krijg binnenkort een ander lever. Help mij aub ik eet al niet goed. Juist met liga iets vulbaar ik verlang het zo erg
Groetjes
Beste Ihtibar,
mij lijkt raadzaam je rechtstreeks tot de LIGA fabriek te wenden.
Dit kan via dit formulier
https://contactus.mdlzapps.com/liga/contact/nl-NL/
dat staat op de website van de LIGA https://www.liga.nl/
Wat vervelend, Ihtibar! Hopelijk kunnen ze je bij Liga zelf inderdaad verder helpen. Bedankt voor het meedenken en de goede tip, Willem. We wensen je veel sterkte toe met je operatie.