Jamin

Jaminformule

Geboren in Boxmeer vestigt Cornelis Jamin zich in 1878 in Rotterdam waar hij een koek- en banketbakkerij begint. De ambitieuze Cornelis breidt zijn bakkerij al snel uit met een suikerwerkfabriekje en hij opent ook een winkel. Zo heeft hij alles in eigen hand: de Jaminformule. In 1883 opent de eerste Jaminwinkel.   
Het is een groot succes. Om aan de stijgende vraag te kunnen voldoen verrijst nog geen tien jaar later een enorm fabrieksgebouw in Crooswijk: de 'Zuid-Hollandsche Stoomfabriek van Banket, Koek, Chocolade en Suikerwerken'. In Rotterdam verschijnen steeds meer Jaminwinkels met op de voorgevel ‘C. Jamin’ in gouden krulletters. Hier vind je snoep, bonbons, koekjes, pindarotsjes en boterletters.

Luxe uitstraling

Cornelis overlijdt in 1908. Zijn zonen Pierre, Harry en Louis zetten het bedrijf voort. Ook zij bemoeien zich overal mee. In de winkels willen ze alleen vrouwelijk personeel. Bij voorkeur de vrouw des huizes aan het roer en de dochters achter de toonbank. Bij het aannemen van filiaalhoudsters wordt daarom de hele familie doorgelicht. Ben je niet rooms-katholiek, dan maak je sowieso geen kans. En om de ‘klandizie te behagen’ dienen de winkeldames over een vlekkeloos uiterlijk te beschikken. Ondertussen blijft het aantal Jaminwinkels groeien, van 50 in 1907 naar ruim 300 in 1935.
De winkelinterieurs stralen luxe uit door de kroonluchters, het glimmend gepoetst hout en de krullerige gouden letters ‘C. Jamin’ op de winkelruiten. In de Rotterdamse volksmond heet de winkel al snel ‘Sjamin’. Betaalbare prijzen maken het een snoeppaleis voor Jan met de Pet. Ze hebben zelfs Jamin ijscokarren, die tijdens zomerse dagen door de stad rijden om ijsjes voor 2,5 cent te verkopen.

Naar Oosterhout

Na de Tweede Wereldoorlog heeft de zoon van Louis,de touwtjes in handen. ‘Meneer Eef’, noemen de werknemers hem. Er zijn arbeiders die niet bij deze autoritaire ‘man met de borstelige wenkbrauwen’ in de buurt durven komen, laat staan hem tegenspreken. Af en toe bezoekt hij de fabriek om met de chefs te spreken. Werknemers aan de lopende band worden dan stelselmatig door hem genegeerd. De bedrijfskantine heeft hij nog nooit van binnen gezien; hij dineert liever met de directie in een aparte ruimte.

Een groot deel van de fabriek is tijdens het bombardement van Rotterdam in vlammen opgegaan. Eef wil de productiefabriek zo snel mogelijk herbouwen en uitbreiden. De gemeente Rotterdam ziet Jamin liever verhuizen naar het bedrijventerrein Spaanse Polder. Eef ziet niets in deze locatie en gaat op zoek naar een andere plek.

Die vindt hij in Oosterhout, waar al meerdere snoepfabrieken gehuisvest zijn. De drop, snoep, chocola, ijsjes, bitterkoekjes, halve maantjes, volkoren biscuits, banketstaven etc. komen voortaan uit Oosterhout. In 1957 verhuist als eerste de afdeling suikerwerk. Enkele jaren later volgen ook de andere bedrijfsonderdelen. In 1980 wordt het fabriekspand in Rotterdam gesloopt.

Alleen de naam blijft

Onder de leiding van ‘meneer Eef’ groeit Jamin verder uit. Met de slogan ‘Niet duur. Wel heerlijk’. Jamin heeft zoveel personeel nodig dat er dagelijks bussen vol met Belgische meisjes worden aangevoerd, later gevolgd door gastarbeiders. Het hoogtepunt bereiken ze in de jaren zestig: er zijn dan 600 winkels. De Jaminformule (‘eigen plantages, fabrieken, laboratoria, transport en winkels’) lijkt onaantastbaar.  

Lijkt. Want er komt concurrentie uit onverwachte hoek: de opkomst van de supermarkt. Nu deze zelfbedieningswinkels op grote schaal naast andere levensmiddelen ook snoep gaan verkopen heeft Jamin ineens een grote concurrent. Maar Eef Jamin blijft de oude Jamintraditie trouw:  Jamin-winkels verkopen uitsluitend eigen producten en producten uit de fabriek worden alleen in Jamin-winkels verkocht. Pas jaren later liggen er, na lang aandringen, ook andere merken zoals Mars, Nuts en King Pepermunt in de Jaminwinkels. Het is dan echter al te laat.  

In 1977 gaat Eef Jamin met pensioen. Niemand in de familie acht zich in staat om het miljoenenbedrijf over te nemen. Daarom komt er een externe nieuwe directie. Ondertussen gaat het financieel steeds slechter en moeten Jaminwinkels hun deuren sluiten. Zelfs een ingrijpende sanering, waarbij 200 winkels worden afgestoten, kan niet voorkomen dat Jamin in 1985 uiteindelijk failliet gaat.

De bedrijfsnaam C. Jamin blijft, die is voor het symbolische bedrag van één gulden verkocht. Onder de naam Jamin gaan winkels verder, gesplitst van de fabriek. Eind 2007 wordt Jamin overgenomen door een groep investeerders die het merk opnieuw op de kaart zetten. Tegenwoordig telt Nederland zo’n 100 Jaminfilialen en is het een franchiseorganisatie.