Het familiaire maakt Unox erg bijzonder

Den Brok begon in de jaren '90 van de vorige eeuw achter de lopende band bij Unox. De militaire dienst zat er op en dat betekende dat hij aan de slag moest. Met alleen een havo-diploma op zak kon hij alleen niet overal terecht. Maar bij Unox in Oss, daar was plek.
Via zijn vader, die daar ook werkte, werd de toen 22-jarige jongeman naar binnen gesluisd. Dat ging opvallend goed, weet hij nog. Het sollicitatiegesprek duurde slechts tien seconden. "Mijn buurman zat tegenover mij. Hij vroeg hoe het met mijn vader was en zei dat ik later terug moest bellen. Daarna kon ik meteen beginnen."

'Sociale karakter maakt Unox bijzonder'

Aanvankelijk viel het werk tegen. De lopende band was 'even wennen', en het bleek zeker niet zijn droombaan, zo verwoordt hij. Niettemin klom hij na een paar functies op en werd hij lid van de de ondernemingsraad. Daar greep hij de rol van voorzitter met beide handen aan toen die plek beschikbaar kwam. Dat doet hij in 2012 al drie jaar, naast het reguliere productiewerk.
Hij geniet van het werk, zegt hij. Dagelijks spreekt de vertegenwoordiger collega's aan op de werkvloer. Als hij even geen tijd heeft, staan ze voor zijn deur om alsnog de gang van zaken door te nemen. "Dat sociale karakter, het familiaire, dat maakt Unox erg bijzonder."

Aan de regels houden

Maar sinds het internationale hoofdkantoor niet in Rotterdam maar in Zwitserland staat, veranderen de contacten bij de Unileverdochter. "Die worden steeds afstandelijker. Over strategische keuzes praten we niet meer. En ook met de directeur overleggen kunnen we niet. Hij zit in Shanghai of waar dan ook."
Vroeger ging dat anders, weet Den Brok nog. "Toen kon je de directeur overtuigen. Nu lukt dat niet meer. Als wij bijvoorbeeld honderd dagen aan voorraad willen hebben, maar iemand in Zwitserland zegt zestig, dan moeten wij ons daar aan houden. Zelfs als we het daar niet mee eens zijn."

Ontslagen bij Unox

De laatste jaren oefent 'Zwitserland' merkbaar meer invloed uit op de dochterondernemingen, ook in Oss. "In 2007 werden drie Unilever-fabrieken gesloten. Dat was een onstuimige periode. Bij ons ging er gelukkig niets dicht, maar er werd al aan de productielijn van soepen in zak getrokken. In Polen kon het namelijk ook, wisten ze, en veel goedkoper."

Het kwam daardoor niet als een verrassing dat in 2010 de lijn naar Polen ging. Veertig tot vijftig werknemers verloren hun baan. Den Brok: "Zoiets is nooit leuk. Collega's hebben hier de lijn met vallen en opstaan opgezet."

Ook bedrijfsleider Yvette Heijwegen kan weinig aan de situatie doen, beweert Den Brok. Zij kan hoogstens proberen om de lijnen in Oss te houden, maar ze kan niet ingaan tegen de besluiten van het hoofdkantoor in het buitenland. "Yvette moet net als de andere directeuren van de fabrieken binnen een raamwerk manoeuvreren, en doen wat haar wordt opgedragen."

Niet kunnen concurreren met Polen

De vrees bestaat in 2012 dat er in de toekomst meer lijnen zullen worden verplaatst van Oss naar het buitenland, mogelijk naar Polen. "Daar kan niemand mee concurreren. Vooral wat betreft salaris leggen wij het af. Dat geeft een gevoel van oneerlijkheid, een gevecht dat we niet aan kunnen gaan. Zelfs als ik de helft van mijn salaris inlever, zijn zij goedkoper."
Productielijnen die nog wel in Oss blijven, zoals de soepen in blik en de rookworsten, moeten daarnaast sneller, goedkoper en met minder mensen draaien. Mede komt dat door de eisen van de afnemers, die met hun producten vlugger willen inspelen op nieuwe ontwikkelingen. Zo komen er andere merken bij, met andere ingrediënten.

'Velen haken af'

De veranderingen zorgen ervoor dat er een tandje bij moet worden geschakeld. Als voorbeeld noemt Den Brok de soepen in blik. Voorheen werden er wekelijks drie soorten geproduceerd, nu veertien. "Vroeger liepen de retailers achter de fabriek aan. Unox produceerde iets en verkocht dat vervolgens. Nu moeten wij maken wat zij willen hebben."

De OR-voorzitter vreest dat de omschakelingen velen opbreekt. Unilever zou meer van de werknemers verwachten en eisen. Nu al maakt hij naar eigen zeggen vaak mee dat een collega het werk niet meer aankan. Als omscholing niet meer baat, loopt het volgens hem gauw af. "Daar werden ze dertig jaar geleden niet voor aangenomen."

'Dit gaan we niet overleven'

Den Brok denkt dat meer mensen die altijd hard hebben gewerkt, uitvallen. "Dan komt het sociale aspect. We willen hen zo lang mogelijk binnenhouden. Iemand die hier veertig jaar werkt, kan waarschijnlijk bij andere bedrijven ook niet goed mee. Een maatschappelijk probleem dat ook hier speelt."

Den Brok weet in 2012 niet waar het naartoe gaat met Unox in Oss. Het merk zal moederbedrijf Unilever volgens hem nooit verkopen, omdat het nog steeds goed verkoopt. De kans bestaat echter dat Unilever met name de soepen vanwege de kosten ooit elders laat maken. "De directieleden hebben niets met Oss. Dit gaan we als fabriek op de lange termijn misschien niet overleven."

Omdat alles steeds sneller en goedkoper moet, ontstaat er volgens de voorzitter vanzelf een nieuwe ontslagronde. "Die kunnen we bijvoorbeeld met andere roosters voor even opvangen. Dan hebben we voorlopig nog werk. Voor mij is opgeven daarom geen optie: ik heb nog steeds het idee dat ik hier mijn pensioen kan halen."

Overname

Maar het loopt toch anders. In 2017 neemt de Zwanenberg Food Group de fabriek over. Tweehonderd werknemers gaan uit protest tegen de nieuwe arbeidsvoorwaarden de straat op. Maar uiteindelijk wordt alles naar tevredenheid geregeld. De overname heeft goed uitgepakt, vindt Alex, nog steeds voorzitter van de ondernemingsraad, in 2019.

Bronnen

Yoeri Nijs, De Osse Groei (afstudeerproject opleiding Journalistiek in Tilburg, 2012)

Interview met Alex den Brok; interview op website SP Oss, 3 maart 2018 (geraadpleegd: 30 juni 2022)

Overname Unoxfabriek heeft goed uitgepakt; DTV op 6 februari 2019 (geraadpleegd: 30 juni 2022)

Meer over Unox?

Wat weet je zelf nog van Unox? Deel hieronder je herinneringen.

Wil je nog meer weten over Unox? Kijk dan hier