Etos

Extra weekloon van de Coöperatie

Na de Eerste Wereldoorlog heeft de Eindhovense Philipsdirectie er genoeg van. Elke keer als zij de lonen van hun personeel verhogen, stijgen dezelfde dag nog de prijzen bij de kruideniers met hetzelfde percentage. Zo gaan hun medewerkers er nooit op vooruit.

Om uit deze impasse te komen besluit Philips zelf kruidenierswinkels voor het personeel te beginnen. In 1919 richten ze daarom de Philips Coöperatieve Verbruiksvereeniging en Broodbakkerij G.A op. In de winkels kunnen Philipsmedewerkers met korting levensmiddelen zoals meel, suiker, brood, boter, kaas, kolen en gas kopen.

Wie lid is krijgt 8 procent korting. Hiervoor moet je wel alle bonnetjes een jaar lang bewaren, want de korting wordt aan het eind van het jaar in één keer contant uitbetaald. Voor veel werknemers is het een extra weekloon. De formule is zeer succesvol en het aantal leden groeit dan ook snel, tot woede van andere Eindhovense winkeliers die hun omzet zien dalen. Zij besluiten Philips te boycotten en er geen gloeilampen meer te kopen. Maar daar ligt Philips niet wakker van. Ze openen zelfs nog andere winkels voor hun personeel, zoals bakkers, slagers en drogisten.

Los van Philips

Ruim tien jaar bloeit de coöperatie met veel tevreden klanten. De crisis eind jaren twintig gooit roet in het eten. Ruim tienduizend werknemers moet Philips ontslaan. Het ledenverlies is voor de coöperatie zo groot dat het voortbestaan in gevaar komt. Er zit niets anders op dan onafhankelijk te worden van Philips. In 1931 verzelfstandigen ze en gaan ze door onder een nieuwe naam: Eendracht, Toewijding, Overleg en Samenwerking oftewel: Etos. Binnen één nacht wijzigen ze de namen op de etalages van alle vestigen. Alle Eindhovenaren, ook als ze niet bij Philips werken, kunnen nu lid worden. En ook zij krijgen aan het eind van het jaar 8% van alle aankopen bij de kruidenier en de bakker uitgekeerd en 5% over die bij de slager, drogist en kolenboer.

De toeloop van leden is ook nu weer enorm. Twee jaar later is al ongeveer driekwart van de Eindhovense gezinnen lid van Etos. Tijdens de oorlog breken zware tijden aan, maar daarna krabbelen ze al snel weer op. Het gaat steeds beter met Nederland, de welvaart groeit en daarmee ook de vraag naar luxeproducten zoals make-up. Etos past het assortiment erop aan.

Groot aanbod

De jaren zestig vormen de hoogtijdagen en is Etos niet meer weg te denken uit het leven van de Eindhovense huisvrouw. Er zijn meer dan 100 verkooppunten, die bestaan uit supermarkten en zelfbedieningswinkels, slagerijen, drogisterijen, slijterijen, doe het zelf artikelen, benzinepompen en kolenboeren. En zelfs tankstations! Eind jaren 60 heeft Etos bijna 60.000 leden

Naast de zorg voor de dagelijks boodschappen wil Etos ook mensen verbinden. Ze organiseren ‘contactavonden’ en andere sociale activiteiten, van avondjes kienen, bingo en voetbaltoernooien tot busreizen en zangverenigingen.

Verder als drogisterijketen

Toch komt ook aan dit succes een eind en in 1973 neemt Albert Heijn Etos over. De Etos-supermarkten verdwijnen langzaamaan uit het straatbeeld en alleen de drogisterijen blijven bestaan. In 1992 sluit de laatste supermarkt en bakkerij binnen Etos.
Momenteel telt Etos ruim 500 winkels verspreid over heel Nederland. Hiervan is ongeveer de helft eigendom van Etos, de overige drogisterijen zijn franchisewinkels.