Had je begin vorige eeuw geen geld voor een uitvaart, dan werd je 's ochtends vroeg in een hoekje van het kerkhof begraven. Zonder steen, naam of zichtbaar kenteken. Mensonwaardig, vinden enkele arbeiders in Eindhoven. Zij richten in 1937 de vereniging 'Draagt Elkanders Lasten' (DELA) op en organiseren waardige begrafenissen voor de gewone man.

Begrafenissen naar klasse

Eindhoven groeit begin twintigste eeuw uit van een klein Kempisch dorp tot een industriestad. De economische crisis in de jaren dertig hakt er flink in en heeft een enorme armoede onder de arbeiders  tot gevolg. Als je al nauwelijks genoeg geld hebt om te eten, hoe betaal je dan de begrafenis van je geliefde naaste?

Een begrafenis is duur. Wie wel geld heeft kan terecht bij RK Begrafenisonderneming NV, die een paar jaar eerder is opgericht. Hoe meer geld je hebt hoe ‘rijker’ er de begrafenis is. De maatschappelijke stand van de overledene is af te lezen aan het aantal heren (dragers), de dikte van de kaarsen, het aantal klokken dat geluid wordt, het tijdstip van de uitvaart, de kist etc. De gewone man staat echter na een sterfgeval van een nabestaande voor de keus: een torenhoge schuld of een onwaardige begrafenis ergens achteraf op het kerkhof?

Begrafenis in Reek (coll. BHIC)

Oprichting DELA

Vijf ontevreden arbeiders richten daarom in 1937 in een achterzaaltje van een Eindhovens café de begrafenisvereniging ‘Draagt Elkanders Lasten’ op. Zij vinden dat iedereen recht heeft op een waardige begrafenis, ook als je geen geld hebt of geen lid bent van de kerk. DELA is een vereniging zonder winstoogmerk waarbij iedereen lid  kan worden. Voor een beperkt maandelijks bedrag ben je verzekerd van een goed verzorgde en waardige begrafenis. Aan standsverschillen doen ze niet, iedereen is gelijk. DELA stelt zich ten doel: ‘de ideële en economische belangen van hare leden te behartigen op grondslag van katholieke beginselen, inzake het tot uitvoer brengen van begrafenissen in natura.’ De vereniging groeit snel, na vijf jaar zijn er al 5000 leden aangesloten.

De RK Begrafenisonderneming NV, die tot die tijd een monopolie op begrafenissen in Eindhoven heeft, is niet blij met deze concurrentie. Ze doen er dan ook alles aan om DELA tegen te werken. Koetsiersbedrijven en kistenmakers die met DELA willen samenwerken boycotten ze. Daarop huurt DELA een koets in Helmond en vraagt de lokale timmerman om grafkisten te maken.

DELA logo

Verder als coöperatie

In 1942 vormen ze de vereniging 'Draagt Elkanders Lasten' om tot een coöperatie. Ze bieden hun leden en verzekerden nu naast financiële en praktische ook emotionele bijstand, zowel voor, tijdens als na de uitvaart. Enkele jaren later zijn ze uitgegroeid tot de grootste uitvaartorganisatie van Nederland. Aan de Oude Stadsgracht in Eindhoven betrekken ze in 1970 een nieuw, modern kantoor. Met acht verdiepingen is het een van de eerste hoogbouwprojecten in het naoorlogse Eindhoven.

DELA blijft groeien en in 1998 richten ze DELA België op, met het hoofdkantoor in Antwerpen.
Kenmerkend is nog steeds dat ze, in tegenstelling tot het merendeel van uitvaartpolissen van andere verzekeraars, niet in geld uitkeren maar in natura. De uitvaart kan door de verzekerde geheel naar wens worden geregeld, zonder in onzekerheid te verkeren of de nabestaanden op het moment van overlijden hiervoor voldoende geld kunnen opbrengen.

Tegenwoordig telt DELA in Nederland 28 uitvaartcentra en 21 crematoria. In België zorgen 54 uitvaartbedrijven en 4 crematoria dagelijks voor een waardig afscheid. Sinds 2018 is DELA als verzekeraar ook in Duitsland actief en in 2020 neemt de coöperatie het noodlijdende Yarden over, dan de grootste uitvaartorganisatie van Nederland.

DELA

Reacties

Roos van Amstel zei op 14 september 2020 om 14:17

Mooie site! Nooit geweten wat de naam Dela inhield. Een goed initiatief om iedereen een respectvol afscheid te geven.

Mariët zei op 15 september 2020 om 13:00

Inderdaad ook ik heb nooit geweten waar de afkorting DELA voor staat, terwijl je er toch al jaren je verzekering hebt lopen.

Joke zei op 26 september 2020 om 00:43

In 1950 werd ik geboren in een gehucht van Eersel.
Daar had niemand een uitvaartverzekering. Als er iemand op sterven lag werd er drie dagen op een rij een bijeenkomst geregeld bij de buren en werd de rozenkrans gebeden, dat is driemaal het rozenhoedje met vervolgens de geheimen der zieken of iets dergelijks. De naaste buurman kreeg de regie en leiding. Ging tussentijds de stervende dood dan kwam de buurt bijeen in het sterfhuis en bad men weer drie dagen achtereen de rozenkrans met vervolgens de geheimen van de stervenden. Soms moest de buurt dus zes avonden rozenkrans bidden. De meesten keken daar niet naar uit en waren blij dat ze er met drie keren vanaf waren. Dus dat de stervende op tijd dood ging. Bij ons kwam de woonkeuken helemaal vol te zitten, planken werden tussen twee stoelen gelegd om meer zitplaatsen te maken. Na het bidden bleef men zitten en ging over tot buurten, over de stervende en weldra over andere zaken. In de regel eindigde het gezellig. De overledene kreeg de laatste zorg van de wijkverpleegkundige en bleef thuis in een kamer liggen. De timmerman in het dorp maakte een kist en door buurmannen werd de overledene in de kist getild. De volgende dag werd de lijkkist op een boerenwagen gezet en door een paard naar de kerk gereden. Daar aangekomen werd alles door buurmannen geregeld, de kist de kerk in gedragen en later naar het kerkhof. De vrouwen reden op hun fiets voor de stoet uit om naar het café te gaan en alles te regelen voor de koffietafel. Je moest voor de stoet uit rijden omdat je de vier kilometer anders achter het paard en wagen moest blijven. De stoet inhalen en voorbij rijden mocht niet.
Op het kerkhof wachten de buurmannen tot iedereen weg was, soms gingen ze achter de calvarieberg staan zodat de familie als laatste bij de kist afscheid kon nemen. Daarna kwamen de mannen weer tevoorschijn om het graf dicht te gooien. Even later zaten ze ook aan de koffietafel. Als de overledene een mooi en lang leven had gehad en er genoeg over gepraat was eindigde de bijeenkomst meestal nog vrolijk met een borreltje voor iedereen.
Dit maakte ik mee tussen 1960 en 1970.

BHIC Mariët zei op 29 september 2020 om 16:12

Beste Joke, bedankt voor je mooie bijdrage. De buurt zorgde dus voor het afscheid, de uitvaart, de koffietafel en de begrafenis, zodat er helemaal geen uitvaartverzekering nodig was. Wat een saamhorigheid en zorg voor elkaar.

Reactie toevoegen

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.