Brabantia

Begonnen met melkbussen

Johannes van Elderen is handelaar in koloniale waren en koopt in 1919 in Aalst een failliete blikslagerij. Hier begint hij samen met zijn broer blikwarenfabriek ‘Van Elderen & Co’. Zijn vijftien werknemers zijn de hele dag in de weer met het maken van melkbussen, -emmers, -zeven en -trechters voor Brabantse boeren. En sigarenblikjes voor de vele sigarenfabrieken in de regio. Het is een goede business. In 1925 hebben ze al ruim 125 mensen in dienst en zijn ze inmiddels verhuisd naar een groter bedrijfscomplex.

In zijn vrije tijd is Johannes een fervent jager en struint hij door bossen en open velden. Hij kent de omgeving op zijn duimpje. Wanneer Anton Philips zijn hulp inroept bij het vinden van een geschikte locatie voor een golfterrein in Valkenswaard, staat hij hem met raad en daad bij. Als dank voor zijn bemiddelende rol bij de aankoop van de ‘Eindhovense Golf’ krijgt Johannes een enorme order van Philips, namelijk het maken van de behuizingen van de Philips radio’s.

'Mooie spullen van goede kwaliteit'

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is er een grote schaarste aan grondstoffen. Improviseren is het motto voor veel bedrijven om de oorlog door te komen. Zo ook voor van ‘Van Elderen & Co’ die van oude blikken gecondenseerde melk drinkbekers gaat maken. De twee zonen van Johannes komen nu ook in het bedrijf. De een is een filosoof, de ander is meer een doener. Het blijkt een goede combinatie en samen bedenken en ontwikkelen ze het concept van ‘mooie spullen van goede kwaliteit’.

Na de oorlog stijgt de welvaart en daarmee ook de vraag naar gebruiksvoorwerpen. De zonen richten zich nu vooral op de consument. Tijdens de vele consumentendagen die ze organiseren leggen ze hun oor te luister bij de Nederlandse huisvrouw. Wat heeft zij nodig bij haar huishoudelijke werkzaamheden? Redactrices van binnenlandse- en buitenlandse damesbladen nodigen ze uit om te adviseren over de keukeninrichting. Zo komen tot een collectie die in de jaren vijftig vooral bestaat uit: broodtrommels, bussen voor levensmiddelen, trapjes, krukken, strijkplanken, keukentrappen en pedaalemmers. Naast het vertrouwde blik passen ze steeds meer nieuwe materialen toe zoals kunststof.

Design met groot succes

Begin jaren vijftig volgt een omzetting in een NV onder de naam ‘Van Elderen's Metaalwarenfabriek Brabantia’, kortweg Brabantia. Met het openen van diverse verkooppunten in Europa wordt ok de buitenlandse huisvrouw niet vergeten. De productie in Aalst-Waalre verplaatsen ze in 1957 naar Valkenswaard.

De huishoudelijke producten zijn degelijk, sober en nauwelijks gedecoreerd. Afgezien van af en toe een rood roosje of een Delftsblauwe, oud-Hollandse voorstelling. Daar komt eind jaren zestig verandering in als ze de ontwerpster Patricia van Uden in dienst nemen. Aan de vorm verandert ze niets, maar aan de dessins des te meer! Geheel in tijdsgeest van de flowerpower ontwerpt ze de ‘Patrice-print’: gestileerde bruin-lila gekleurde bloemen op een oranje achtergrond. Deze beschuitblikken, brood- en koektrommels, wc-rolhouders, pannen, handdoekrekjes en pedaalemmers zijn meteen een groot succes.

Met de tijd mee

De kleuren verdwijnen niet, maar in de jaren tachtig worden de bonte dessins wel vervangen door een meer sobere toepassing. Rood en zwart naast naturel (roestvrijstaal). De vormen passen ze ergonomisch aan, maar blijven gebaseerd op het aloude credo van 'form follows function'.

Tijn van Elderen, sinds 2012 directeur (vierde generatie), transformeert Brabantia van huishoudmerk tot designmerk. Hij verplaatst de productie (zo’n 1000 medewerkers) naar België, Letland en China. Op het hoofdkantoor, dat zich nog wel in Valkenswaard bevindt, staat duurzaamheid nu voortaan hoog in het vaandel. Meer dan 400 artikelen hebben het ‘cradle-to-cradle’ certificaat. In 2019, wanneer ze hun 100-jarig jubileum vieren, passen ze de Patrice print uit 1969 weer toe in hun collectie. Retro is immers weer helemaal hip!