Tomado

Populair en betaalbaar

Het begint allemaal bij het maken van een schilderijhaakje in 1923 op een zolderkamertje in Dordrecht. Eentje die de wandbekleding niet beschadigt. De orthodox-protestantse Wim van der Togt, handig met draadstaal en tang, gaat daarnaast ook portretstandaards en bordenhangers maken, terwijl zijn broer Jan ze verkoopt.

De eenvoudige draadstalen producten slaan aan. De Nederlandsche Vereeniging van Huisvrouwen ontdekt het haakje en vraagt Tomado (Van der Togt Massa Artikelen Dordrecht) ook andere huishoudelijke artikelen te maken. Met de oprichting van het warenhuis HEMA neemt de vraag naar de handige betaalbare gebruiksvoorwerpen nog meer toe.  

Uitbreiding van het assortiment

Binnen enkele jaren werken tientallen werknemers in de nieuwe Tomado-fabriek in Zwijndrecht aan een uitgebreid assortiment producten. Naast heel veel haken en houders, ook draadstalen vleesvorken, eierklutsers, zeepkloppers, aardappelstampers, jampothouders, flessenschrapers en afdruiprekjes. Tomado is een maakfabriek en een designafdeling hebben ze dan ook niet. Maar dat hoeft ook niet: originaliteit is immers geen vereiste en het kopiëren van andermans producten is niet meer dan normaal. Van de crisis in de jaren dertig hebben ze nauwelijks last, de behoeft aan goedkope en duurzame basisartikelen blijft.

'In elk huis hoort Tomado thuis'

In de wederopbouwperiode groeit Tomado nog harder. De massaproducten typeren de Hollandse zuinigheid in deze jaren. Zoals de houder waarin je een fles op zijn kop kunt hangen zodat de yoghurt tot op de laatste druppel geconsumeerd kan worden. Daarbij passen de Tomado producten – die uitblinken in eenvoud en ook heel functioneel zijn - goed in het moderne interieur dat zijn intrede doet. ‘In elk huis hoort Tomado thuis!’ luidt de reclameslogan in de jaren vijftig. En inderdaad, al snel is in elk huishouden wel een Tomado product te vinden. En niet alleen in Nederland, maar in ruim dertig landen verspreid over de hele wereld.

Wim en Jan van der Togt kunnen de vraag nauwelijks aan, de fabriek in Zwijndrecht barst uit zijn voegen en er is een groot gebrek aan arbeiders. In het nabijgelegen West-Brabantse Etten-Leur, waar grote werkloosheid heerst, openen ze daarom in 1955 een uiterst moderne nieuwe fabriek aan de Parallelweg. De pastoor van Etten-Leur verbiedt aanvankelijk zijn parochianen in ‘dat ketterse bedrijf’ (vanwege de protestantse leiding) te werken. Desondanks gaan veel werkloze landarbeiders er aan de slag.

Het 'Tomadorekje'

In 1958 introduceren ze het wandrek, dat al snel de naam ‘Tomadorekje’ krijgt. Het betaalbare rekje met steunen van draadstaal en metalen planken is verkrijgbaar in wit, rood, geel en blauw – kleuren die passen in het moderne interieur – en is eenvoudig te monteren, de schroeven en pluggen worden erbij geleverd. Het is vooral de eenvoud die bijdraagt aan het succes van het rekje, zelfs ontwerper Gerrit Rietveld is er lovend over. Het Tomadorekje is zo’n succes, dat ze nauwelijks aan de vraag kunnen voldoen.

Hoewel ze veel Tomadoproducten machinaal produceren, is er ook nog veel handwerk dat vakmanschap vereist zoals het puntlassen. Door gebrek aan personeel komen eerst Belgische arbeiders elke dag met bussen vol naar de fabriek. Zij worden gevolgd door gastarbeiders uit Spanje, Turkije, Marokko, Joegoslavië en Polen.

Voortbestaan als Zwitserse merknaam

De vloedgolf aan goedkope artikelen uit lagelonenlanden wordt Tomado fataal. In 1971 neemt Bekaert, een grote Belgische fabrikant gespecialiseerd in draadstaal, het bedrijf over. Het loopt uit op een fiasco en in 1982 moet de fabriek in Etten-Leur zijn deuren sluiten. Tomado komt in handen van het Zwitserse bedrijf Metaltex, die tot op de dag van vandaag nog steeds huishoudelijke artikelen produceert onder de naam Tomado. Zelfs het originele Tomadorekje uit 1958 is in 2012 opnieuw in productie genomen.